KAI: Dziś to Jan Paweł II jest często przedstawiany w sztuce. Jaką formę powinny mieć przedstawienia Papieża Polaka, aby zachować treść – jego osobę i świętość?

– To pytanie wiąże się z o wiele szerszym zagadnieniem, jakim jest artystyczny wyraz naszej wiary. Papież uczył nas tego, aby wiara była piękna, bo Bóg jest piękny. Homilie Jana Pawła II pod kątem czysto literackim i estetycznym są bardzo często arcydziełem piękna. Tymczasem dzisiaj przeżywamy wielki kryzys piękna. Sztuka w swoim głównym nurcie już dawno się go wyrzekła. W takiej sytuacji pozostaje – albo prowokacyjna brzydota, albo bylejakość. Ta ostatnia, niestety panuje dzisiaj również w ikonosferze sakralnej. Myślę, że trzeba szukać lekarstwa na brzydotę, pamiętać o wychowaniu do piękna. To zaczyna się od czytania dzieciom książek, od świadomego doboru tego na co dziecko patrzy, czego słucha, co w siebie poprzez wszystkie zmysły wpuszcza. Jeśli, mówiąc słowami ludowej mądrości, skorupka nasiąknie pięknem – to później człowiek będzie potrafił wybierać to co mądre, prawdziwe i piękne. Jest też duża szansa, że sam będzie to piękno tworzył – przede wszystkim swoim życiem. Jesteśmy powołani do tego, aby z naszego życia uczynić arcydzieło sztuki, o czym Jan Paweł II mówił nie jeden raz. Sztuki, która nie jest sztuką dla sztuki, ale ma służyć ludziom.

KAI: Co zrobić, aby młodzi ludzie „nasiąknęli Janem Pawłem II”, tak jak wspomniany przez Księdza Biskupa młody człowiek pięknem?

– Myślę, że jest to bardzo głęboko związane z przekazem wiary. Jan Paweł II nie istnieje jako osobny pomnik, ale jest świadkiem Ewangelii. Kiedy ktoś głosi Ewangelię z głębi swojego własnego doświadczenia i odkrywa w nim świętość Jana Pawła II, to wtedy ten przekaz wiary dokonuje się poprzez całego człowieka – poprzez kulturę, poprzez to wszystko co jest dla człowieka ważne i poprzez jego fascynację. Jeśli ci, którzy głoszą, są zafascynowani pięknem Jana Pawła II, to również głosząc Ewangelię nie będą mogli o nim milczeć. To nie jest kwestia jakichś technik promocji czy marketingu tego świata – z tego nic nie wyjdzie i szkoda sobie tym zawracać głowę. Bardzo głęboko wierzę w osobisty przekaz wiary. Kard. Kazimierz Nycz często powtarza, że już skończyły się czasy łowienia siecią i teraz łowimy na wędkę. W osobistym spotkaniu jest wielka szansa przekazu własnego doświadczenia. Jeśli w tym osobistym doświadczeniu obecny jest Jan Paweł II, to oczywiste, że nie możemy go nie przekazać. W ten sposób, przez spotkanie, głoszono Ewangelię. Dzisiaj mówi się o kryzysie Kościoła, niektórzy twierdzą, że Kościół się kończy, a ja myślę, że Kościół dopiero się zaczyna, że jest w stanie embrionalnym, i że wracamy do tych spotkań, z których narodził się Kościół. Jeśli w tym doświadczeniu apostoła jest obecny Karol Wojtyła, wraz ze wszystkimi innymi świadkami wiary, to będzie on żył również w ludziach napotkanych przez tego apostoła.

KAI: W jakich osobistych doświadczeniach Księdza Biskupa obecny jest Jan Paweł II?

– Chciałbym powiedzieć o trzech takich doświadczeniach. W pierwszym odnajdą się miliony ludzi w Polsce, którzy byli 2 czerwca 1979 roku na pl. Zwycięstwa w Warszawie (obecnie pl. Piłsudskiego). Tamtego dnia nagle poczuliśmy się razem jako społeczeństwo, jako naród, poczuliśmy się w rękach Boga i pod skrzydłami Jego Opatrzności. To było doświadczenie przebudzające, bardzo wspólnotowe, a jednocześnie najgłębiej indywidualne.

Podziel się cytatem

Drugie doświadczenie pochodzi z 1987 roku. To był początek Kongresu Eucharystycznego, który Jan Paweł II otwierał w Warszawie. Ja w tym czasie zostałem wyświęcony na księdza. W kościele pw. Wszystkich Świętych na pl. Grzybowskim odbywało się nabożeństwo. Udałem się na nie wraz ze swoją niepełnosprawną znajomą. Beata, która poruszała się na wózku miała wielkie pragnienie, aby Ojciec Święty ją pobłogosławił. Bałem się tego jej pragnienia, bo mogło się skończyć wielkim rozczarowaniem. Gdy Ojciec Święty przyjechał do kościoła, staliśmy bardzo blisko dywanu, po którym miał przejść papież. Beata napierała, aby znaleźć się jak najbliżej Jana Pawła II. Niestety, był to czas już po zamachu i papież nie był tak łatwo dostępny jak wcześniej. Gdy skończyło się nabożeństwo znaleźliśmy się w pierwszym rzędzie, jednak papież przechodząc obok nas zwrócony był w przeciwną stronę. Gdy już wychodził z kościoła, Beata krzyknęła „Ojcze Święty!”. Papież obejrzał się, zawrócił, położył dłonie na jej głowie i ją pobłogosławił. To było dla mnie bardzo mocne doświadczenie.

Trzecie doświadczenie jest zupełnie indywidualne. W 1981 roku przebywałem w Rzymie na zaproszenie obecnego arcybiskupa seniora archidiecezji przemyskiej, a wtedy Rektora Papieskiego Kolegium Polskiego – Józefa Michalika. Byłem tam razem z kolegą – jako studenci pomagaliśmy w remoncie, a za zarobione pieniądze zwiedzaliśmy Rzym. Ksiądz Michalik zapytał, czy chcemy pojechać do Ojca Świętego, do Castel Gandolfo. Oczywiście – bardzo ucieszyliśmy się tą propozycją. Kiedy już dojechaliśmy na miejsce, bardzo poruszył mnie widok pustej kaplicy i klęczącego w niej przed tabernakulum Jana Pawła II. Nigdy wcześniej nie oglądałem papieża w tak bardzo prywatnym kontekście, nieotoczonego ludźmi. Myślę, że ten symboliczny obraz, który mną wtedy wstrząsnął to w jakimś sensie dotknięcie źródła, o którym później papież napisał w „Tryptyku Rzymskim”.

***

Bp Michał Janocha – biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej, doktor habilitowany nauk humanistycznych w zakresie historii, profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.