Kondukt z trumną śp. abp. Józefa Kowalczyka wyruszył o godz. 16.00 z pałacu arcybiskupów gnieźnieńskich, gdzie wcześniej w domowej kaplicy modlił się przy niej jego następca, abp Wojciech Polak wraz z domownikami - siostrami franciszkankami i kapłanami. W drodze do katedry zmarłego Prymasa żegnał dzwon św. Wojciech, który obwieścił również gnieźnianom jego śmierć.

Mszy św. żałobnej z nieszporami przewodniczył abp Józef Górzyński, metropolita warmiński, przypominając na początku, że zmarły Prymas był związany z Warmią poprzez studia i formację w Wyższym Seminarium Duchownym Hosianum w Olsztynie oraz święcenia kapłańskie, które przyjął w 1962 roku w olsztyńskiej konkatedrze św. Jakuba. Eucharystię koncelebrowało kilkudziesięciu księży, Kapituła Prymasowska i kilkunastu biskupów m.in. metropolita warszawski abp Adrian Galbas, metropolita poznański abp Zbigniew Zieliński oraz metropolita częstochowski abp Wacław Depo. Obecny był także Prymas Polski abp Wojciech Polak.

Ewangelię odczytał wieloletni sekretarz zmarłego Prymasa ks. Tadeusz Gerlach CSMA, a homilię wygłosił biskup włocławski Krzysztof Wętkowski, który w czasie prymasowskiej posługi abp. Józefa Kowalczyka w Gnieźnie był jednym z jego najbliższych współpracowników, najpierw jako kanclerz Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie, a później biskup pomocniczy gnieźnieński. „Dzisiaj, dokładnie w 87. rocznicę swoich urodzin, arcybiskup powraca do katedry prymasowskiej, która przez cztery lata była jego kościołem biskupim - przypomniał. - Jutro jego ciało - pielgrzyma nadziei w Roku Nadziei - zostanie złożone w podziemiach tej katedry, gdzie spocznie obok poprzedników na stolicy arcybiskupiej i prymasowskiej w Gnieźnie” - mówił bp Wętkowski.

Zauważył, że w podsumowaniach życia arcybiskupa, które już się pojawiły i będą się jeszcze pojawiać, podkreśla się, że był on w dużej mierze architektem Kościoła instytucjonalnego po zmianach politycznych w Polsce, kiedy w 1989 roku przybył do swojej ojczyzny jako nuncjusz apostolski. „Z pewnością, jak to ma miejsce przy tego typu historycznych przemianach, dopiero odpowiednia perspektywa czasu oraz dostęp do dokumentów archiwalnych pozwoli dokonać obiektywnej oceny tych zmian i wydarzeń i ich wpływu na życie Kościoła” - stwierdził, podkreślając, że sam abp Kowalczyk był tego świadomy, w zakończeniu swoich wspomnień pisał bowiem: „Z biegiem lat patrzę bardziej dojrzale na przebytą drogę i spełnianą posługę. Ocena staje się bardziej obiektywna, wolna od emocji i uwarunkowań chwili czy zewnętrznych okoliczności czasu i przestrzeni”. „Należy jednak pamiętać wobec jak poważnych wyzwań stawał ówczesny nuncjusz” - zaznaczył bp Wętkowski. „Potrzebne było nie tylko rozeznanie, ale przede wszystkim podejmowanie decyzji. Podejmował decyzje i dążył do ich podjęcia mając pełną świadomość, że będą one różnie oceniane” - podkreślił biskup włocławski.

W czasie liturgii żałobnej śpiewał Chór Prymasowski pod dyrekcją ks. kan. Dariusza Sobczaka. Przy trumnie nie składano kwiatów, wolą zmarłego Prymasa było bowiem, aby zamiast wiązanek składać - jeśli ktoś ma taką możliwość - datki na rzecz Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej w Jadownikach Mokrych, którego zmarły Prymas był inicjatorem.

Modlitewne czuwanie przy trumnie zmarłego Prymasa potrwa do godz. 21.00.

Uroczystości pogrzebowe śp. abp. Józefa Kowalczyka odbędą się w piątek, 29 sierpnia z udziałem biskupów i przedstawicieli najwyższych władz państwowych. Mszy św. pogrzebowej, która rozpocznie się o godz. 11.00, przewodniczyć będzie i homilię wygłosi Prymas Polski abp Wojciech Polak.

Będzie to pierwszy po 99 latach pochówek prymasowski w Gnieźnie. Zmarły Prymas spocznie w nekropolii Prymasów Polski w podziemiach katedry gnieźnieńskiej, którą przygotowano w czasie jego posługi w Gnieźnie.

Msza św. pogrzebowa (podobnie jak Msza św. żałobna w czwartek) transmitowana będzie w mediach diecezjalnych na stronie www.archidiecezja.pl i Facebooku archidiecezji gnieźnieńskiej.

Osoby, które będą chciały pomodlić się przy grobie śp. abp. Józefa Kowalczyka, będą miały taką możliwość przez całe piątkowe popołudnie. Wejście do nekropolii będzie udostępnione pół godziny po zakończeniu uroczystości pogrzebowych i pozostanie otwarte do wieczornej Mszy św. o 18.00.

Śp. abp Józef Kowalczyk był 89. arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim. Ingres do katedry gnieźnieńskiej odbył 26 czerwca 2010 roku. W homilii mówił o historycznym dziedzictwie narodu polskiego, ale i o jego wielkim potencjale, apelując o dzielenie z odwagą i mądrością odpowiedzialności za dar posiadanej wolności, suwerenności i podmiotowości, a także twórcze uczestniczenie w życiu publicznym dla dobra wszystkich. „Nie uczyni tego - mówił wówczas - w wymiarze religijnym żaden prymas ani żaden pojedynczy biskup; uczynić to może zespolony z pasterzami Kościoła cały lud Boży, świadomy praw człowieka wierzącego i jego obowiązków”.